İNSAN FİGÜRÜ

İnsan Figürü
Figür, ressamın ele alabileceği en ilgi çekici temalardan biridir. Ressam için diğer
konulara göre daha büyük bir mücadele gerektirir, çünkü çizgiler ve formlar arasındaki
orantılar ve koordinasyon, izleyen kişiye ve ressama çok yakın olan bir gerçekliği açığa
çıkarır.
Bir başka konuda göze batmayacak bir hata, burada çok belirgin olacaktır.
Bir figür çizmek, kolay bir iş değildir. Büyük bir gözlem yeteneğini ve bol miktarda
uygulamayı gerektirir. Sabrınızı yitirmeyiniz.
Bu modülde, insan figürü çizimi ile ilgili gerekli bilgi ve uygulamalı çizimleri
bulabileceksiniz.
1. İNSAN FİGÜRÜ ÇİZİMİ
1. İnsan Figürünün İdeal Oranları
Figür: Genel anlamda resimde kullanılan canlı eleman. İnsan ve hayvan
resimleridir.
İnsan figürünün orantılarını saptamak için elimizde, üç kanon ölçüsü bulunmaktadır.
Kanon: Modül adı verilen bir ölçü biriminden yararlanarak insan vücudunun
oran ve boyutlarını saptayan bir ölçme sistemidir.
Normal figürler için; yedi buçuk başlık kanon,
İdeal sayılan figürler için; sekiz başlık kanon,
Kahraman figürleri için; sekiz buçuk başlı kanondur.
Sanatçılar tarafından genelde kullanılan kanon, ideal insan figürü orantılarına uygun
olan sekiz başlık kanon dur (1/8).
Bu bilgiler doğrultusunda, aşağıdaki figür incelendiğinde;

Resim : İdeal erkek figürü oranları
Figür, sekiz baş yüksekliğinde, iki baş genişliğindedir.
Göbek çukurundan omuz arasına çizilen dikey çizgi ile iki meme ortadan ikiye ayrılır.
Aynı çizgi aşağı doğru çizildiğinde apış arası ve bacakların tam ortasından geçer.
Omuz genişliği, iki baş uzunluğu kadardır.
Çene altından meme ucuna kadarki mesafe bir baş yüksekliği, kasıklara kadarki
mesafe ise iki baş yüksekliği kadardır.
Her iki dirsek de göbek deliğinin biraz üstünde, aşağı yukarı bel hizasındadır.
Bilekler kasıklarla aynı hizadadır.
Avucu açıp eller aşağıya serbest bırakıldığında, elin uzunluğu yüzün uzunluğuna
eşittir.
Kasıklardan ayak parmak uçlarına kadarki mesafe dört baş yüksekliği kadardır

Resim : Erkek ve kadın figürü
1 Çocuk ve Genç İnsan Figürlerinde Orantı
Çocuk, vücut biçimi doğduğu günden başlayıp erişkinliğe ulaşıncaya kadar sürekli
değişir. Çocuk büyüdükçe vücut oranları da değiştiği için çocuk figürü çiziminde değişik
kanonlar kullanılır.
Yeni doğmuş bebeğin kanonu: Baş, vücudun diğer bölümlerine oranla iki kat daha
büyüktür. Vücut ile kol ve bacak arasındaki orantılar yetişkinlerle aynıdır, bacaklar ise
oldukça kısadır.

Resim : Bebek figür çizimleri
Alttaki resimde iki yaşındaki, altı yaşındaki ve on iki yaşındaki çocukların kanonları
verilmiştir.

Resim : Çocuk figürlerinin oranları

İki yaşında bir çocuğun kanonu: İki yaşında bir çocuğun figürü, 5 kanondan
meydana gelir. Baş, gene vücuda oranla büyüktür. Bacaklar uzamamış, kalçalar ve karın
vücudun diğer bölümlerine göre daha geniştir.
Altı yaşında bir çocuğun kanonu: Figür, 6 kanondan meydana gelir. Vücut
gelişiminden dolayı boy daha uzundur; karın genişliği daralmaya, bel kıvrımı ortaya çıkmaya
başlar. Vücut, yetişkin insan ölçülerine daha yakınlaşmıştır. Göğüsün oran ve orantısı
yetişkin insan figürü ile aynıdır
On iki yaşında bir çocuğun kanonu: Figür 7 kanondan meydana gelir.
Çocuk vücudunda göğsün gelişmesi tamamlanmadığından göğüs ile kalça aynı
genişliktedir. Kasları yeterince gelişmemiştir. Kasık, karın ve meme uçları yetişkin insan
kanonuyla aynıdır.

Resim : Çocuk figür çizimleri

Model ve Anatomi
Anatomi: Resim ve heykelde vücut yapısıdır.
Model: Görsel sanatlarda bakılarak çalışılan kişi, nesne, varlıktır.
İnsan anatomisinin canlı modelden nü (çıplak) çalışmalar yaparak öğrenilmesi en
yararlı olan yoldur. Anatomi bilgisine sahip olmak, formun doğru olarak ifade edilmesinde
yardımcı olacaktır.
İnsan formu bir bütündür. Bu formu meydana getiren öğelerin her birinin kendine
özgü yapısal form özellikleri ve birbiri ile ilişkisi vardır. Baş, kol ve bacakların, gövdenin
kendi yapısal özellikleri içinde incelenmesi gerekir.
Vücudun İskelet ve Kas Yapısı

Resim .: İnsan vücudu iskelet ve kas yapısı

Anatomi bir formun daha iyi çizilebilmesi ve yorumlanabilmesi için bir araçtır.
Bununla beraber kemiklerin hareketlerini, kas yapısını, proporsiyonlarını, masları bilmek
gerekir.
 Proporsiyon: Parçaların birbirleriyle olan ilişkisi, orandır.
Aşağıdaki çizimde figürün hareketine göre kas yapısı detaylı olarak verilmiştir.

Resim : İnsan vücudu kas yapısı

Vücudun taşıyıcısı ve genel hareketlerin belirleyicisi olan iskeleti tanımanın ve
incelemenin yararı olacaktır. Çizim yaparken figürün hareketine göre iskelet yapısını göz
önünde bulundurmak gerekir.

Resim : İnsan figürü çizimi ve kas yapısı

Resim : İnsan figürü hareketine göre iskelet yapısı

Vücudun Mas Yapısı
 Mass: (Kitle, blok) Yekpare bir biçimi meydana getiren cisimlere denir. Bir
şeyin bütünü, toplu olan şeydir.
İnsan vücudu geometriksel olarak üç farklı ölçüde dikdörtgene ayrılır. Bunlar: baş,
göğüs ve karın maslarıdır.
Desen çizerken vücudun planlarını geometriksel olarak algılayarak çizmek desenin
sağlamlığı açısından önemlidir ve kolaylık sağlayacaktır.

Resim : İnsan figürünün mas yapısı

Yukarıda planlar 1. çizimde basit geometrik formlarla, 2. çizimde silindirik formlarla,
çizimde kübik formlarla ifade edilmiştir.
İnsan yapısının anatomik özelliklerini, biçimsel ve yapısal niteliklerini tanıma,
yorumlama, karşılaştırma yapabilmek için sürekli canlı modelden çizimler yapma, yapılan
hataları daha aza indirgeyecektir.

Resim : İnsan figürünün anatomik yapısına uygun çizim örnekleri

Resim : İnsan figürünün anatomik yapısına uygun çizim örnekleri (Michelangelo, 1475-1564).
Model olarak seçilen kişi giyinikse bile çizim yaparken elbisenin altında bir anatomik
yapı olduğunu unutmamak gerekir. Öncelikle model çıplak gibi düşünülmeli elbise sonradan
çizilmelidir.

Resim : Figürde giysinin çizimi
Desen çiziminde kumaş kullanımı formun ifade edilmesine yardımcı olur. Figürün
üzerinde giysi olmadığını düşünerek çiziminizi tamamladıktan sonra, üzerindeki giysiyi
çizmeye başlamadan önce kumaşın vücut üzerindeki aldığı şekli gözlem yapmalısınız. Kol
ve bacakların büküm yerlerinde kumaşın oluşturduğu kıvrımlar kumaşın sert veya yumuşak
dokulu olmasına bağlı olarak farklılık gösterir. Aşağıdaki şekilde farklı katlama şekilleri ve
kumaşın aldığı form örneklerle verilmiştir.

Resim : Kumaş çizimi

Ölçme Tekniği
Modelden çizim yaparken öncelikle akslar çizilir. Modelin uzunluk ve genişliği
arasındaki farklar kalemle araştırılır ve aks çizgileri üzerinde işaretlenir. İnsan figürü
çiziminde baş ölçü birim olarak kullanılır. Vücudun boy ve genişlik oranları, baş birim
olarak alınarak saptanır. Enine oranlamada genelde erkeklerde omuz, kadınlarda ise kalça
bölgesi en geniş bölgedir.

Resim : Ölçü alma tekniği

Modelin En ve Boyu Arasındaki Oranının Tespiti
Modele doğru elinizi dirsekten kırmadan uzatmalısınız.
Bir gözünüzü kapatıp kalemi, ölçüsünü alacağınız modelin başının tepe noktasına
gelecek şekilde ayarlamalısınız.
Başparmağınızı başın alt noktasına kadar kaydırıp sabit tutmalısınız.
Daha sonra tespit ettiğiniz baş ölçüsünü parmağınızı kaydırmadan aşağı veya
yanlamasına kaydırarak modelinizin kaç baş yükseklik ve eninde olduğunu
belirleyebilirsiniz.

Resim : Ölçü alma tekniği ve kıyaslama
Modelin kapladığı alanı basit geometrik form ile ifade etmek, kompozisyonu kağıda
yerleştirmede kolaylık sağlayacaktır.

Resim : Modelin dış kalıbı
Karşılaştırmalı araştırma çizgileri, desende parçaların yerlerini doğru tespit etmede
kolaylık sağlar.

Resim : Karşılaştırmalı analiz

Resim : Karşılaştırmalı analiz ile figür çizimleri

Farklı Duruşlarda Kalça Pozisyonunun Önemi
Bir insan figürünü doğru çizmek için kalça pozisyonunun önemini bilmek gerekir.
Kalça pozisyonu ya da faktörü göğüs ve karın kütlelerinin pozisyonu ile belirlenir.

Resim : Kalça pozisyonları ve akslar
Vücut ağırlığı bacaklara dengeli olarak dağıtılmaz ve bir bacağa diğerinden fazla yük
binerse kalça pozisyonu oluşur.
Omuz aşağıda kalça yukarıda olduğu pozisyonda vücudun ağırlık tarafı aşağıda olan
omuz tarafındaki bacaktadır.
Kalça pozisyonu oluştuğu zaman vücudun aks çizgileri artık birbirine paralel değildir.
Vücudun ağırlığı bir bacak üzerine binmişse vücudun ağırlık merkezini belirten dikey
aks çizgisi ağırlığın bindiği ayak bileğine doğru kayar.

Resim : Kalça pozisyonları ve akslar
Figür yürürken, koşarken, diz çökerken ya da otururken bile kalça pozisyonu faktörü
her zaman vücudun ağırlığının dengelenmesinde vazgeçilmez bir rol oynar.

Resim: Kalça pozisyonları ve akslar
Figür çizmeye başlayacağınız zaman önce vücudun ağırlığını hangi bacağın taşıdığını
bilmeniz gerekir.
Figür dümdüz durduğunda göğüs ve kalçada hareket olmadığından kalça pozisyonu
faktörü de söz konusu olmaz. Aşağıdaki birinci çizimde figürde hareket olmadığı için kalça
pozisyonu da oluşmamış ve omuz-kalça hizasından çizilen yatay kırmızı çizgiler birbirine
paraleldir. Diğer iki çizimde figürün hareketi ile birlikte omuz ve kalça pozisyonundaki
harekette kırmızı çizgiler birbirine paralel değildir.

Resim : Kalça pozisyonları ve akslar
1 Desende Denge
İnsan vücudunun dengede olduğu durumda dikey aks çizgisi; alın, burun ve bacakların
tam ortasından geçer. Vücut ağırlığının tek bir yöne binmesiyle dengesizlik oluşur ve düşme
gerçekleşir. Düşmeyi engellemek için ağırlık vücut bölümlerine dengeli olarak dağıtılır.
Aşağıdaki şekillerde yeşil oklar destek noktalarını, kırmızı daire ağırlık merkezini ve
kırmızı ok ise ağırlığın yönünü göstermektedir.
Çizim 1’de figür yürüyüş halinde ağırlık merkezi iki destek noktası arasındadır.
Çizim 2’de vücudun dengede olması normaldir; çünkü vücudun yükü oldukça simetrik
olarak yayılmıştır.
Çizim 3’te figür bir yere yaslanmakta, ağırlık merkezi iki destek noktası (ayak ve
omuz) arasındadır. Çapraz atılmış ayak vücudun ayakta durmasına yardımcı olmaktadır.
Çizim 4’te figür düşme pozisyonundadır. Ağırlık merkezi destek noktasına doğru
yatmış, sonuçta figür sol tarafa doğru düşecektir.
Çizim 5’te figür koşarken ağırlık merkezi öndeki ayağa doğru kaymış. Figür düşme
pozisyonu halinde gibi görülmektedir fakat figür hızla koşmakta ve bir ayağı diğerinin
önünde, arkadaki ayak yere doğru itme hareketi yaparak figürün düşmesini engellemektedir.
Çizim 6’da karate yaparken ağırlık merkezi sağ destek noktasına doğrudur. Figür sağa doğru
düşme pozisyonundadır. Bu hareketi uzun süre devam ettirirse denge bozularak düşme
gerçekleşir.

Resim : Figürde denge pozisyonları
Aşağıdaki çizimleri dikkatlice inceleyerek ağırlık merkezleri ve destek noktalarını
belirleyip figürlerin denge durumlarını inceleyebilirsiniz.

Resim : Figürde denge pozisyonları
Desende Planlar
Çizimlerinizde ön kompozisyon oluştururken deseni oluşturan bölümleri basit
geometrik formlarla ifade etmek deseninizi doğru çizmenizi sağlayacaktır.
Ana gövdeyi çizerken küçük parçaların yerlerini iyi ayarlamak gerekir. Aşağıdaki
birinci çizimde göğsün yeri ana gövdenin formuna göre çizilen aks üzerinde ayarlanmıştır.

Resim : Figür çiziminde planlar

İnsan Figürü Çizim Aşamaları
Çizime başlamadan önce modelin genel kapladığı alanın proporsiyonunu araştırıp
kağıda yerleştirme planı belirlemek gerekir. Kağıdın bir köşesine hızlı eskiz çizimleri
yapmak, çiziminizde modelin formunu ve hareketini doğru yakalamanıza yardımcı olacaktır.
Oranları doğru çizim yapmanız için ölçme tekniğini kullanmak ve vücudun
bölümlerini geometrik formlarla ifade ederek bu formlar arasında ilişkiler kurmak yararlı bir
yöntem olacaktır. Daha sonra modeli dikkatlice inceleyerek anotomik yapısını ortaya
çıkarmaya çalışınız. Çizimin ilk başlarında kaleminizi fazla bastırmayınız ve silgi
kullanmayınız. Desen çiziminizde araştırma çizgileri ile formların yerlerini doğru ifade
etmelisiniz. Deseninize belirli aralıklarla uzaktan bakmak kendi hatalarınızı görmenizde
önemlidir. Hata olarak gördüğünüz çizgilerinizi silmeden düzeltmek için kullandığınız
çizgilerinizi daha belirginleştirmek deseninize canlılık katacaktır. Desen çiziminin sonunda
son çizgiler daha kesin ve kararlıdır ve ilk çizilen çizgileri kapatacaktır. Kısacası bol
araştırma çizgileri ile çizilen desen daha çekici ve sağlamdır.

Resim : Figürün geometriksel ifade edilmesi

İnsan figürünün oranlı olarak çizim aşamaları aşağıdaki resimlerde görülmektedir.
Sizler de insan vücudu oranlarını dikkate alarak kendinize en uygun yöntemle çizimlerinizi
yapabilirsiniz.

Resim : Figür çizim aşamaları
Deseninize hacim vermek için farklı yöntemler kullanabilirsiniz. Sadece araştırma
çizgileri ve son çizgilerinizin netleştirilmesi, desende hacim etkisi uyandırır.

Resim : Figür çiziminde çizgile hacim verme
Işık alan bölgelerde açık çizgi tonları, karanlıkta kalan kısımlarda çizgilerinizin daha
belirgin olması gerekir.

Resim : Figür çiziminde çizgiyle hacim verme
Modelinize uzaktan, gözleriniz kısık olarak baktığınızda modelin ayrıntılarından
uzaklaşıp daha çok ışık ve renk özelliklerini daha iyi algılarsınız. Detaylar kaybolur ve
modelinizin bölümlerini basit geometrik formlar olarak görürüsünüz. Bu da size deseninize
hacim etkisi verirken yardımcı olur.

Resim : Figür çiziminde hacim verme
Deseninizde daha detaylı hacim etkisi vermek için çizgilerinizi rastgele olarak değil
formun özelliğine uygun olarak kullanmalısınız.